OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK NEDİR ?
Bugün bahsedeceğimiz konu olan Obsesif Kompulsif Bozukluk ; Torbalı – Gaziemir – Bayraklı ve İzmir dahil olmak üzere tüm psikologların yoğun bir şekilde üzerinde çalışmaya başladıkları bir rahatsızlıktır.Türkiye’ de önceki yıllarda çok sık görülmese de son zamanlarda ciddi anlamda artış göstermekte olan ruhsal bir bozukluktur.Özellikle bizim danışmanlık merkezimizin bulunduğu bölgeler içerisinde tahmin ettiğimden çok daha fazla olmasına istinaden bu yazıyı yazmak istedim.
Ülkemizde günden güne gittikçe artmakta olan Obsesif Kompulsif Bozukluk çoğunlukla uzman yardımı alınması gereken bir konudur. Bu nedenle okuyacağınız yazı bu bozukluktan muzdarip kişiler ve bu kişilerin yakınları için rehber niteliğindedir.Birçoğumuz zaman zaman çeşitli konularda endişe, kaygı ve takıntılara kapılabiliriz. Ancak çoğu kez günlük yaşam içinde ortaya çıkan bu duygularla baş edebilir ve sorunlarımızı hayatımızı etkileme noktasına varmadan çözebiliriz.Ancak bu takıntıların günlük yaşamımızı etkileyecek ve günlük aktivitelerimizi bozacak düzeye gelmesi durumuna OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK diyoruz.
Peki nedir bu OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) ?
Obsesif kompulsif bozukluk (okb) Kısa Tanımı
OKB, Obsesyon adı verilen takıntılı düşünceler, fikirler veya dürtüler ile ‘’Kompulsiyon’’ dediğimiz tekrar edici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan ruhsal bir hastalıktır.
OBSESYON NEDİR?
Obsesyon; bireyin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtülerdir. Bireyin isteği dışında gelişir ve birey tarafından mantıksız olarak değerlendirilirler. Aynı zamanda yoğun sıkıntı ve huzursuzluğa, yani kaygıya neden olurlar.
KOMPULSİYON NEDİR?
Kişinin zihninde var olan takıntılar, düşünceler (obsesyon) in neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da o anlık ortadan kaldırmak üzere yapılan tekrarlayıcı davranış ve zihinsel eylemlerdir.
OKB NE KADAR SIKLIKTA GÖRÜLÜR VE HANGİ YAŞLARDA BAŞLAR?
Daha önceki yıllarda OKB nadir görülen bir hastalık olarak tanımlanırdı ancak günümüzde yapılan araştırmaların verdiği sonuca göre bu ruhsal bozukluk nadir olmaktan çıkmış ve yaygınlaşmıştır. Bugün dünyadaki geniş toplum kesimlerinde her 100 kişiden 2 ya da 3 kişide görüldüğü saptanmıştır.
Genelde ergenlik döneminde ve 20-30 lu yaşlarda başlamasına rağmen okul öncesi çağdaki çocuklarda dahil olmak üzere her yaşta görülebilir. Bu ruhsal bozukluk erkeklerde daha erken yaşlarda başlamasına rağmen genel olarak kadınlarda daha sık görülür.
Obsesif kompulsif bozukluk BELİRTİLERİ VE ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Obsesyon ve kompulsiyonlar toplumlara ve kültürlere göre değişkenlik göstermektedirler. Türkiye’yi de baz alarak diğer tüm dünya ülkelerinde de en sık rastlanan OKB türlerinden bahsedeceğiz.
BULAŞMA OBSESYONU VE TEMİZLİK KOMPULSİYONU
Kişinin bedenini ve giysilerinin kir, mikrop, toz gibi etkenler; kimyasal maddeler, deterjanlar, zehirler ile idrar, gaita ve diğer beden salgıları ile bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlardır. Bu durumu bir örnekle açıklamak daha iyi olacaktır. ‘’ 43 yaşında erkek hasta, ev ortamı dışında tuvalete girmiyor, evde de tuvalete her gittiğinde idrar sıçradığı şeklinde takıntılı düşünceler ile çoraplarını ve pantolonunu her seferinde değiştiriyordu’’
Bu örneklerde kişilerin bedenlerine ve elbiselerine değişik maddelerin bulaşacağı obsesyonu , ortaya çıkan sıkıntıyı gidermek için temizlik ve yıkanma davranışları yapmaları ise kompulsiyonu oluşturmaktadır.
KUŞKU OBSESYONU VE KONTROL KOMPULSİYONU
Günümüzde en sık görülen durumlardan birisidir. Kişi; gaz ocağı, kapı, kilit gibi nesnelerin açık kalmış olabileceğinden, ütü vs. elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duyar. (Obsesyon) Emin olamadığı için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar (Kontrol kompulsiyonu). Ancak kimi zaman hepimiz gerçek anlamda bir anlığına bunu unutsak ta bu obsesyon ve kompulsiyona sahip kişiler bunu çok fazla sayıda (2-3 veya daha fazla) tekrar etmektedirler.
CİNSEL İÇERİKLİ OBSESYONLAR
Zaman zaman OKB’ li hastalarda kendine, yaşına, toplumdaki yerine hiç yakıştıramadığı bir biçimde , cinsel içerikli obsesyonlar bulur.
DİNİ İÇERİKLİ OBSESYONLAR
Özellikle dini inançları yoğun yaşayan toplum kesimlerinde sık görülen bir obsesyon türüdür. Kişi kendini inanç ve görüşlerine tam karşıt bir biçimde ve çok yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten alıkoyamaz.
SİMETRİ / DÜZEN OBSESYON VE KOMPULSİYONLARI
Simetri gereksinimi ve düzen takıntıları da sık görülen belirtilerdendir. Kişinin tüm yaşamında simetri gereksinimi ve düzenlilik hakimdir ve bu durum kişinin günlük yaşantısını olumsuz anlamda etkilemektedir.
DOKUNMA KOMPULSİYONLARI
Zaman zaman bazı OKB’li hastalar bazı davranışları yapmadan önce kendilerince önemsedikleri bir eşyaya dokunma gereksinimi duyarlar. Örneğin bir hasta, sabahları işine giderken ayakkabı dolabının yanında asılı duran ve üzerinde ailesinin resmi bulunan anahtarlık kutusuna dokunmadan çıkarsa, ailesini ilgilendiren olumsuz bir olay ile karşı karşıya kalabileceklerinden endişe duyuyor, bazen geri dönüp defalarca geri dönüp yeniden dokunma gereksinimi duyuyor.
SAYMA KOMPULSİYONLARI
Bazı OKB’ li hastalar herhangi bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma davranışında bulunurlar.
BİRİKTİRME VE SAKLAMA KOMPULSİYONLARI
Sık görülen diğer bir kompulsiyon türüdür. Kişi ‘’İLERİDE GEREKLİ OLABİLİR ‘’ şeklinde bir düşünce ile bulunduğu yaşam şeklini zorlaştıracak derecede gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirip /saklayabilir.
BATIL İTİKATLAR, UĞURLU VE UĞURSUZ SAYILAR, RENKLER
Birçok kişinin kültüler özelliğinin bir parçası olarak bazı inanışları , davranışları , uğurlu ya da uğursuz saydığı sayı ve renkleri olabilir. Merdiven altından geçmemek, çocukların üstünden atlayıp geçmemek, yatağın sol tarafından kalkmamak gibi. Bu tür davranışlar daha önce de belirttiğimiz gibi günlük yaşantımızı etkileyecek ve kısıtlayacak kadar yoğun ise ancak o zaman hastalık düzeyinde değerlendirilebilir.
Bir sonraki yazımızda Obsesif Kompulsif Bozukluk ile ilgili tedavi şekilleri ve nedenlerinden bahsedeceğiz. Başka konulardaki yazılarımıza bakmak isterseniz buraya tıklayarak psikoloji alanındaki birçok bilgilendirici yazıya ulaşabilirsiniz.